Постановления сената

Постановления сената: Учебник латинского языка, И.С.Розенталь, 2000 читать онлайн, скачать pdf, djvu, fb2 скачать на телефон Учебник представляет собой переиздание классического курса латинского языка для юристов на основе второго издания 1953 года.

Постановления сената

(senatus consulta)

Важнейшим органом власти в Римской республике был аристократический совет — сенат. В его состав входили главы знатных фамилий (patres) и экс-магистраты. Обладая значительным политическим влиянием (auctoritas pat-rum), «отцы-сенаторы» могли рекомендовать высшим магистратам проводить политику, которая им представлялась наиболее выгодной для римского государства. В то же время решения сената (senatus consulta — SC) не являлись законом, поскольку их принимал не народ в целом, а лишь отдельный, пусть и очень уважаемый, орган. Постановления сената не могли затрагивать институты ius civile и служили основанием лишь для появления новых средств пре-торской защиты.

Так, при Веспасиане, когда знатный юноша Мацедон, запутавшись в долгах, убил своего отца, чтобы поскорее обрести желанную самостоятельность, сенат запретил давать взаймы подвластным сыновьям. Это решение получило значение только в плане преторского права: либо кредитору отказывали в иске, либо на его иск давалось исковое возражение, основанное на сенатском постановлении — ехceptio senatus consult! Macedoniani.

С начала II в. н.э. императоры взяли за правило побуждать сенат к принятию желаемого постановления в форме специального обращения (oratio). Поскольку senatus consultum принимался во исполнение воли принцепса, признаваемой законом, отныне и сенатское постановление считалось приравненным по силе к закону (legis vicem optinet). Такие постановления непосредственно затрагивали институты ius civile, например, SC Iuventianum, принятое в 129 г. в консульство знаменитого юриста Ювенция Цельса-сына (и не без его влияния), расширяло предмет требования по иску о наследстве (hereditatis petitio), включив в него цену, вырученную владельцем-ответчиком от продажи наследственных вещей, хотя по принципам ius civile он мог быть привлечен к ответственности по этому иску, Раз, самих вещей у него не оставалось.

De senatus consulto Macedoniano

Ulpianus, 29 ad ed. D.14,6,1 pr:

Verba senatus consuiti Macedoniani haec sunt: «Cum inter ceteras sceleris causas Macedo, quas illi natura administrabat, etiam aes alienum adhibuisset, et saepe materi-am peccandi malis moribus praestaret, qui pecuniam, ne quid amplius diceretur incertis nominibus crederet: place-re, ne cui, qui filio familias mutuam pecuniam dedisset, etiam post mortem parentis eius, cuius in potestate fuisset, actio petitioque daretur, ut scirent, qui pessimo exempio faenerarent, nullius posse filii familias bonum nomen exspectata patris morte fieri».

Примечания

aes alienum долги; materia peccandi основание для совершения преступления; malis moribus перевести: дурным склонностям; nomen здесь платежеспособность.

Ulpianus, 29 ad ed. D.14,6,3 pr:

Si quis patrem familias esse credidit non vana simplicitate deceptus nec ius ignorantia, sed quia publice pater familias plerisque videbatur, sic agebat, sic contrahebat, sic muneribus fungebatur, cessabit senatus consultum.

Примечания

vana simplicitas пустое легкомыслие; cessabit senatus consultum перевести: сенатское постановление применяться не будет.

Idem D.14,6,3,3:

Is autem solus senatus consultum offendit, qui mutuam pecuniam filio familias dedit, non qui alias contraxit, puta vendidit locavit vel alio modo contraxit: nam pecuniae datio perniciosa parentibus eorum visa est. Et ideo etsi in creditum abii filio familias vel ex causa emptionis vel ex alio contractu, in quo pecuniam non numeravi, etsi stipulatus sim: licet coeperit esse mutua pecunia, tamen quia pe-cuniae numeratio non concurrit, cessat senatus consultum. Quod ita demum erit dicendum, si non fraus senatus consulto sit cogitata, ut cui credere non potuit magis ei venderet, ut ille rei pretium haberet in mutui vicem.

IdemD.14,6,7,3-6:

Mutui dationem non solum numeratae pecuniae, ve-rum omnium, quae mutua dari possunt, an accipere debeamus, videndum. sed verba videntur mihi ad numeratam oecuniam referri: ait enim senatus «mutuam pecuniam dedisset», sed si fraus sit senatus constulto adhibita, puta frumento vel vino vel oleo mutuo dato, ut his distractis uteretur pecunia, subveniendum est filio familias.

Si filius in alterius erat potestate, cum mutua daretur, nunc in alterius, mens senatus consuiti non cessat: dabitur itaque exceptio.

Sed et si patri eius non mors, sed alia causa incident quo minus sit in civitate, dicendum senatus consulto locum esse.

Non solum ei, qui mutuam dediset, sed et successoribus eius deneganda est actio.

Idem D.14,6,7,12-13:

Proinde si acceperit pecuniam et in rem paths vertit, cessat senatus consultum: patri enim, non sibi accepit...

Quod dicitur in eo, qui studiorum causa absens mutuum acceperat, cessare senatus consultum, ita locum habet, si probabilem modum in mutua non excessit, certe earn quantitatem, quam pater solebat subministrare.

Примечания

in rem patris vertere переводить на счета домовладыки.

Paulus, 30 ad ed. D.14,6,12:

Si tantum sciente patre creditum sit filio, dicendum est cessare senatus consultum. sed si iusserit pater filio credi, deinde ignorante creditore mutaverit voluntatem, locus senatus consulto non erit, quoniam initium contractus spectandum est.

Iulianus, 12 dig. D.14,6,14:

Filium habeo et ex eo nepotem: nepoti meo creditum est lussu patris eius: quaesitum est, an contra senatus consultum fieret. dixi, etiamsi verbis senatus consuiti filii con-tinerentur, tamen et in persona nepotis idem servari debere: iussum autem huius patris non efficere, quo minus contra senatus consultum creditum existimaretur, cum ipse in ea causa esset, ut pecuniam mutuam invito patre suo accipere non possit.

Senatus consultum luventianum

1. Oratio principis in senatu habita

Paulus, 20 ad ed. D.5,3,22:

...in oratione divi Hadriani ita est: «Dispicite, patres conscripti, numquid sit aequius possessorem non facere lucrum et pretium, quod ex aliena re perceperit, reddere, quia potest existimari in locum hereditariae rei venditae pretium eius successisse et quodammodo ipsum hereditarium factum».

2. Senatus consultum

Uloianus, 15 ad ed. D.5,3,20,6:

«Pridie idus Martias Quintus lulius Balbus et Publius luventius Celsus Titius Aufidius Oenus Severianus consu-les verba fecerunt de his, quae imperator Caesar Traiani Parthici filius divi Nervae nepos Hadrianus Augustus [imperator] <optimus> maximusque princeps proposuit quin-to nonas Martias quae proximae fuerunt libello complexus esset, quid fieri placeat, de qua re ita censuerunt.

«Cum antequam partes caducae ex bonis Rustici [fisco] <aerario> peterentur, hi, qui se heredes esse existi-mant, hereditatem distraxerint, placere redactae ex pretio rerum venditarum pecuniae usuras non esse exigendas idemque in similibus causis servandum.

«Item placere, a quibus hereditas petita fuisset, si adversus eos iudicatum esset, pretia, quae ad eos rerum ex hereditate venditarum pervenissent, etsi eae ante petitam hereditatem deperissent deminutaeve fuissent, restituere debere.

«Item eos qui bona invasissent, [cum] <quae> scirent ad se non pertinere, etiamsi ante litem contestatam fece-rint, quo minus possiderent, perinde condemnandos, quasi possiderent: eos autem, qui iustas causas habuissent, quare bona ad se pertinere existimassent, usque eo dumtaxat, 'quo locupletiores ex ea re facti essent.

«Petitam autem [fisco] <aerario> hereditatem ex eo tempore existimandum esse, quo primum aut denuntiatum esset ei aut litteris vel edictoevocatus: esset. Censuerunt.»

Примечания

2. pars caduca доля, не подлежащая переходу по наследству соответствии с брачным законодательством Августа, которое ограничивало наследственные права бездетных: часть (или даже все наследство) отходила к сонаследникам, имевшим детей, а в отсутствие таковых — в казну; caduca истребовалась как со стороны казны (позже — фиска, отсюда интерполяция в тексте), так и со стороны частных лиц посредством специального иска — vindicatio caducorum, к которому и относилось SC Iuventianum, позже распространенное посредством interpretatio и на режим hereditatis pelitio; redactae ex pretio... pecuniae вырученные в качестве покупной цены деньги: обнимает не только полученные, но и еще не взысканные с покупателя деньги; usurae, arum f pl проценты на капитал; deperdere относится к физической гибели вещей, deminuere — к вещам из состава наследства, приобретенным по давности другими претендентами; denuntiare указывает на устный вызов в суд, исходящий непосредственно от истца, evocare — на вызов, опосредованный судом (направлявшим ответчику письменное уведомление — litterae) или исходящий от самого государственного органа (в форме edictum).

Учебник латинского языка

Учебник латинского языка

Обсуждение Учебник латинского языка

Комментарии, рецензии и отзывы

Постановления сената: Учебник латинского языка, И.С.Розенталь, 2000 читать онлайн, скачать pdf, djvu, fb2 скачать на телефон Учебник представляет собой переиздание классического курса латинского языка для юристов на основе второго издания 1953 года.